Zasady BHP podczas obsługi i użytkowania obrabiarek skrawających do metali

Obróbka skrawaniem metali jest podstawową techniką wytwarzania części maszyn, urządzeń, przedmiotów użytkowych, itp., polegającą na nadawaniu przedmiotowi obrabianemu żądanego kształtu, wymiarów i właściwości warstwy wierzchniej poprzez usunięcie części materiału za pomocą narzędzia skrawającego.

Można wyróżnić następujące rodzaje obróbki skrawaniem:

• obróbka ścierna - obróbka skrawaniem wykonywana ziarnami ściernymi luźnymi lub związanymi spoiwem; m.in.: szlifowanie, docieranie, gładzenie, polerowanie.
• obróbka wiórowa - obróbka skrawaniem narzędziami o określonym kształcie i geometrii ostrza (np. nożem tokarskim, frezem), które usuwają materiał w postaci wiórów; m.in. poprzez: toczenie, wiercenie, frezowanie, struganie, dłutowanie, przeciąganie.
• obróbka ubytkowa - obróbka, podczas której następuje usunięcie określonej części materiału obrabianego przedmiotu, m. in. poprzez: obróbkę skrawaniem lub obróbkę erozyjną.
• obróbka obwiedniowa - obróbka skrawaniem, podczas której zarys obrabianego elementu (np. zębów) stanowi obwiednię kolejnych, blisko siebie leżących krawędzi skrawających narzędzia, najczęściej stosowana przy obróbce uzębień kół zębatych.
  
  

W obróbce skrawania metali stosuje się obrabiarki:
do skrawania metali, takie jak:

• tokarki (wielonożowe, kopiarki, półautomaty i automaty tokarskie, uchwytowe, kłowe, tarczowe, rewolwerowe, karuzelowe, zataczarki),
• wiertarki (stołowe, kolumnowe, promieniowe, współrzędnościowe, wielowrzecionowe), frezarki (pionowe i poziome, uniwersalne, do kół zębatych, do gwintów, wiertarko-frezarki, frezarko-wytaczarki, kopiarki),
• wytaczarki,
• przecinarki (taśmowe, włośnicowe, tarczowe),
• strugarki (ogólnego przeznaczenia (wzdłużne, poprzeczne i pionowe (tzw. dłutownice) oraz specjalizowane (do kół zębatych , do obróbki krawędzi blach , do łóż obrabiarek , kopiarki),
• przeciągarki (do otworów i do płaszczyzn),
• szlifierki (do płaszczyzn, do otworów, honownice , dogładzarki, docieraczki, polerki),
  
  

Ogólne zasady BHP dotyczące użytkowania obrabiarek do obróbki metali.

Do pracy na obrabiarce powinien być dopuszczony pracownik mający odpowiednie umiejętności,
obrabiarka powinna być sprawna technicznie, osłony stałe lub ruchome powinny mieć niezawodne blokady uniemożliwiające ich przypadkowe otwarcie. Jeżeli istnieje możliwość pracy na obrabiarce z otwartą osłoną, to osłona powinna być wyposażona w urządzenie blokujące uniemożliwiające jej otwarcie bez zatrzymania pracy obrabiarki. Urządzenia sterujące i inne zabezpieczenia powinny być zgodne z dokumentacją techniczno-ruchową oraz oznakowane w wyraźny sposób, obrabiarka powinna być wyposażona w odpowiednie urządzenia ochronne osłaniające przestrzeń roboczą, chroniące przed odpryskującymi wiórami, rozpryskującymi się płynami smarująco-chłodzącym i medium roboczym, obrabiarka powinna być wyposażona w odpowiednie urządzenia zapobiegające zalewaniu podłogi przez płyn smarujaco-chłodzący.
Osłony stałe wystające poza obrys obrabiarki oraz osłony ruchome zmieniające swoje położenie podczas pracy obrabiarki powinny być oznakowane barwami i znakami bezpieczeństwa,
lampy elektryczne przeznaczone do oświetlania miejscowego na stanowisku pracy powinny być zasilane napięciem bezpiecznym, a natężenie tego oświetlenia powinno zapewniać widoczność pozwalającą na bezpieczne wykonywanie pracy, obrabiany przedmiot powinien być zamocowane w odpowiednim uchwycie lub imadle w sposób pewny, do pracy na obrabiarkach stosowane powinny być tylko narzędzia ostre i właściwe dla danej obróbki, ręczne pomiary powinny być dokonywane po zatrzymaniu obrabiarki, obrabiarki powinny być wyposażone w urządzenia do usuwania powstających wiórów, podczas naprawy, konserwacji i czyszczenia obrabiarka powinna być odłączona od zasilania prądem elektrycznym, przed przystąpieniem do naprawy lub czyszczenia obrabiarki należy sprawdzić, czy jej napęd jest odłączony od zasilania oraz, czy jest możliwe jej przypadkowe włączenie. W widocznych miejscach powinny być umieszczone czytelne tablice, „NAPRAWA. Nie uruchamiać”,
pracownik obsługujący obrabiarkę powinien być ubrany w odzież roboczą, ściśle przylegającą, dotyczy to przede wszystkim rękawów przy nadgarstkach obsługującego, które powinny być opięte. Obsługujący powinien pracować z nakrytą głową i obuwiu roboczym.

Pracownik zanim przystąpi do pracy na obrabiarce do metali, powinien:

• zapoznać się z dokumentacją wykonawczą, z instrukcją obsługi obrabiarki i tabliczką znamionową maszyny,
• zaplanować kolejność wykonywania poszczególnych czynności,
• przygotować odpowiednie urządzenia pomocnicze umożliwiające składowanie materiałów, półfabrykatów i odpadów,
• przygotować materiał do obróbki ustawiając go w sposób zapewniający maksymalne bezpieczeństwo i łatwość pobierania,
• przygotować niezbędne pomoce warsztatowe, tj.: przyrządy pomiarowe, narzędzia pracy, zmiotki, haczyki, itp.,
• zastosować odpowiednie środki ochrony osobistej, np. okulary, maski, ochronniki słuchu, fartuchy skórzane, itp.,
• sprawdzić stan techniczny obrabiarki, oświetlenia stanowiska, a w szczególności wizualnie stan instalacji elektrycznej,
• próbnie uruchomić obrabiarkę i sprawdzić jakość jej działania,
• sprzątnąć stanowisko pracy po wykonaniu powierzonych zadań.